ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ K. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

ΣΤΟ ΙΤΑΛΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ “IL REGNO”.

( ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΤΟΛΜΗ"
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2001).

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, ποιά ἡ σημασία τῆς ἐπίσκεψης τοῦ Πάπα Ἰωάννου - Παύλου Β´ στήν Ἀθήνα;

Μακαρ.: Στήν ἐποχή μας, ὁ ἄνθρωπος διαθέτει ἄφθονη πληροφόρηση, ἀλλά λίγη γνώση τῶν ὁρίων του καί ἀκόμη λιγότερο μεταφυσικό προβληματισμό. Ἐμεῖς, οἱ Χριστιανοί, ἔχουμε καθῆκον καί ὑποχρέωση νά εὐαγγελιζόμεθα πρός τούς ἐγγύς καί τούς μακράν τό ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ κατ' ἐξοχήν ἀρετή μας καί πώς βιώνουμε τήν εἰρήνη στίς ψυχές καί ἐν γένει στή ζωή μας· πώς δέν προσευχόμεθα μόνο "ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως", ἀλλά ἐργαζόμεθα ἐντατικῶς, ἕκαστος εἰς τήν διακονία πού ἀνέλαβε καί μέ τά τάλαντα τά ὁποῖα ὁ Κύριος τοῦ ἐνεπιστεύθη, διά τήν ἐπικράτηση τῆς ἀγάπης καί τῆς εἰρήνης εἰς τήν Οἰκουμένη.

Ἐντός τῶν πλαισίων αὐτῶν, ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα τῆς Ρώμης Ἰωάννου - Παύλου Β´ στήν Ἀθήνα ἀπετέλεσε ἕνα μήνυμα, ὅτι οἱ Χριστιανοί μπορεῖ νά ἔχουμε δογματικές, πνευματικές ἤ ἄλλες διαφορές ἀλλά ἡ ἀγάπη δέν μᾶς λείπει, καί πώς "ἔχομε ἐνδυθεῖ ὡς ἐκλεκτοί τοῦ Θεοῦ ἅγιοι καί ἠγαπημένοι, σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ, χρηστότητα, ταπεινοφροσύνην, πραότητα, μακροθυμίαν, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων καί χαριζόμενοι ἑαυτοῖς ἐάν τις πρός τινα ἔχη μομφήν" (Κολ. Γ´, 12-13).

Ἀσφαλῶς, τά προβλήματα τῶν μεταξύ μας σχέσεων δέν λύνονται μέ μία ἐπίσκεψη, ὅταν μάλιστα αὐτή ἦταν ἀποκλειστικά προσκυνηματική καί χωρίς καμία θεολογική ἤ ἄλλη προετοιμασία, καί πραγματοποιήθηκε μέ μόνη τήν πρόσκληση τοῦ Ἐξοχωτάτου κ. Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας. Ἐμεῖς ἐζητήσαμε νά ὑπάρξει κατάλληλη προετοιμασία, ὥστε νά εἶναι ἀποδοτική ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα. Εἶπα μάλιστα χαρακτηριστικά σέ ἐκπομπή τοῦ Ρ/Σ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὅτι, ὅπως ὅταν δύο κράτη ἔχουν διαφορές, πρῶτα αὐτές ἐξομαλύνονται καί ὕστερα πραγματοποιοῦνται οἱ ἐπισκέψεις τῶν ἡγετῶν τους, ἔτσι καί μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν πρέπει νά ὑπάρξει πρῶτα μία καταλλαγή καί μία σύγκλιση ἐπί τῶν διαφορῶν, πού ὑπάρχουν, καί μετά νά ἀκολουθήσουν οἱ ἐπισκέψεις. Ὅμως ὁ Πάπας ἀλλιῶς ἔκρινε, καί σεβασθήκαμε τή διάθεσή του νά προσκυνήσει στόν Ἄρειο Πάγο τῆς Ἀκροπόλεως καί στό σημεῖο ἀπό ὅπου ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος ὁμίλησε πρός τούς Ἀθηναίους.

Πιστεύω πάντως καί προσεύχομαι ἐκτενῶς, ἡ προσωπική γνωριμία καί οἱ λόγοι πού ἀντηλλάγησαν, ἀλλά καί τό κοινό μήνυμα πού ἀναγνώσθηκε στόν Ἄρειο Πάγο, νά βοηθήσουν στό νά προσεγγίσουμε ὅλοι οἱ Χριστιανοί περισσότερο πρός τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας τῶν δέκα πρώτων αἰώνων, ὅταν οἱ Χριστιανοί εἶχαν μέν τίς τοπικές τους Ἐκκλησίες, ἀλλά ὑπῆρχε ἡ ἑνότητα τῆς Πίστεως καί ἡ Κοινωνία ἀπό τό Κοινό Ποτήριο. Θεωρῶ ὅτι εἶναι καιρός σήμερα νά προσεγγίσουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον ὄχι μέ τή λογική, ἀλλά μέ τήν ἐπίκληση - ἐν συντριβῇ καί βαθείᾳ ταπεινώσει - τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Θεοῦ καί τῆς Χάριτός Του. Νά διαπιστώσουμε βιωματικά, καί ὄχι σχολαστικά, τί ἦταν αὐτό πού μᾶς κράτησε ἐπί 1000 χρόνια ἑνωμένους καί τί μᾶς χώρισε γιά τά ἑπόμενα 1000 χρόνια.

Βρισκόμαστε μπροστά στήν ἀρχή τῆς 3ης Χιλιετίας, τῆς ὁποίας χαρακτηριστικό εἶναι πώς τό πνευματικό καί ὑλικό κέντρο ἰσχῦος τῆς Γῆς ἔχει μετατοπισθεῖ. Δέν εἶναι πλέον ἡ Ρώμη καί ἡ Κωνσταντινούπολη, δέν εἶναι κἄν ἡ Εὐρώπη, ἀλλά εἶναι ἡ Νέα Ὑόρκη καί ὁ καλούμενος Νέος Κόσμος. Καί κοντά στή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, πλεῖστες νεοφανεῖς ἰδέες διακινοῦνται, πολλές ψευδοθρησκεῖες ἐμφανίζονται, ψευδοπροφῆτες ἔχουν "ἐγερθεῖ γιά νά πλανήσουν πολλούς" (Ματθ. κδ´ 11), τό χρῆμα, ὁ πρακτικός ὑλισμός καί οἱ νόμοι τῆς οἰκονομίας κυριαρχοῦν στίς ψυχές. Ἔχει ἀκόμη ἐμφανιστεῖ ἕνας συγκριτισμός ἰδεῶν, θρησκειῶν καί πολιτισμῶν, καί προωθεῖται ἡ παγκοσμιοποίηση ὡς ἕνα ρεῦμα κατάργησης τῶν ἰδιαιτεροτήτων τοῦ κάθε λαοῦ καί τῆς πολιτισμικῆς πολυποικιλότητας στό ἀνθρώπινο γένος, καί μετατροπῆς τοῦ ὑπεύθυνου πολίτη σέ ἁπλό καί εὔκολο καταναλωτή. Σέ αὐτή τήν κατάσταση ἔχουμε καθῆκον καί εὐθύνη, ὅλοι μαζί οἱ Χριστιανοί, νά ἀντιδράσουμε. Νά διδάξουμε, κυρίως μέ τή ζωή μας, ὅτι δέν ὑπάρχει τίποτε ὡραιότερο ἀπό τήν ἀγάπη, τίποτε σημαντικότερο ἀπό τήν βίωση τοῦ προορισμοῦ μας ὡς ἀνθρώπων, τίποτε οὐσιωδέστερο ἀπό τή διατήρηση ὄρθιας τῆς συνείδησής μας, τίποτε καλύτερο ἀπό τήν λιτότητα καί τήν ἐγκράτεια στή ζωή. Μποροῦμε Ὀρθόδοξοι καί Ρωμαιοκαθολικοί, ἀλλά καί ὅλοι οἱ Χριστιανοί, καί πρέπει νά συνεργασθοῦμε, ἀφήνοντας μακριά τίς μεταξύ μας τριβές. Στήν ἐποχή μας τά πάντα τρέχουν ἰλιγγιωδῶς καί, ἄν συμπεριφερόμαστε ἤ ἀντιδροῦμε μέ ταχύτητες τῶν περασμένων αἰώνων, εἶναι βέβαιο ὅτι χάνουμε τό ποίμνιό μας καί περιοριζόμαστε στό περιθώριο τῆς ἱστορίας. Ἄν συμβεῖ αὐτό, ἔχουμε τεράστια εὐθύνη ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί τῶν συνανθρώπων μας πού ἐγκαταλείψαμε.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, πῶς ξεπεράσατε τίς δυσκολίες ἀπό ὅσους ἐναντιώθηκαν στήν ἐπίσκεψη αὐτή;

Μακαρ.: Δέν ὑπῆρξαν δυσκολίες. Ὑπῆρξαν μόνο ἀντιρρήσεις ἀπό ὁρισμένους κληρικούς καί μοναχούς, τίς χαρακτήρισα δημοσίως εὔλογες. Ἀπό κεῖ καί πέρα, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔκρινε καί ἀπεφάσισε. Καί νομίζω πώς οἱ ἀποφάσεις της ἦσαν σωστές.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, πῶς ἐκτιμᾶτε τή στάση τῶν Καθολικῶν ἐπισκόπων γιά τήν ἐπίσκεψη αὐτή;

Μακαρ.: Δέν εἶμαι ἐκεῖνος πού θά κρίνει τή στάση τῶν Καθολικῶν ἐπισκόπων στήν Ἑλλάδα. Πιστεύω ὅτι ἡ στάση τους καθορίσθηκε ἀπό τή συνείδησή τους καί ἀπό κανένα ἄλλο λόγο. Πρέπει πάντως νά σημειώσω ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία στήν Ἑλλάδα, ἀποτελοῦσε τό 97% περίπου τοῦ πληθυσμοῦ τῆς χώρας, ἀγωνίζεται γιά αὐτά πού καί ἡ Ρωμαιοκαθολική Ἐκκλησία ἀγωνίζεται σέ πολλές ἄλλες χῶρες, δηλαδή γιά τήν διατήρηση καί στή χώρα μας τοῦ χριστιανικοῦ χαρακτήρα καί τοῦ χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ της. Ὅμως κι ἐνῶ βρίσκει συμπαράσταση ἀπό τούς ἐκτός Ἑλλάδος Ρωμαιοκαθολικούς, δέν συμβαίνει τό ἴδιο μέ τούς στήν χώρα μας εὑρισκόμενους ἐπισκόπους, πού προκαλοῦν συνεχεῖς καί ἀδικαιολόγητες μέ ἐμᾶς τριβές, συνεργαζόμενοι δυστυχῶς μέ ἀντιεκκλησιαστικούς παράγοντες κατά τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, μιλήσατε μέ ἄλλους Ὀρθοδόξους Προκαθημένους γιά τήν ἐπίσκεψη αὐτή, ἰδιαίτερα μέ τόν Πατριάρχη Ρωσίας κ. Ἀλέξιο;

Μακαρ.: Ὅπως γνωρίζετε, κατά τή Δογματική μας διδασκαλία ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀποτελεῖ ἕν Σῶμα, μέ κεφαλή τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ διαποίμανση τοῦ καθ' ὅλου Σώματος τελεῖται Συνοδικῶς, καί ἡ κάθε τοπική Ἐκκλησία σέ πνεῦμα Κοινωνίας, Ἀγάπης καί Ἑνότητος μέ ὅλες τίς ὑπόλοιπες, ρυθμίζει τά τοῦ Οἴκου Της, σύμφωνα μέ τίς ἐπαγγελίες τοῦ Κυρίου μας καί τῆς Ἱερᾶς μας Παραδόσεως. Ὅσον ἀφορᾶ στόν Πατριάρχη Μόσχας, ὅπως ἐνθυμεῖσθε, ἡ ἐπίσκεψή μου ἄρχισε τήν ἡμέρα τῆς ἀναχωρήσεως τοῦ Πάπα γιά τή Δαμασκό. Μάλιστα ὁ Ποντίφηκας, κι ἐν ὄψει τοῦ ταξιδιοῦ μου στή Μόσχα, μοῦ ἔδωσε κι ἕνα δῶρο γιά νά προσφέρω στόν Μακ. Πατριάρχη Μόσχας. Ἑπόμενο λοιπόν ἦταν νά τόν ἐνημερώσω γιά τά ὅσα συνέβησαν στήν Ἀθήνα κατά τήν προσκυνηματική ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα. Πρέπει νά προσθέσω ὅτι ἡ εἰρηνική ἐπίσκεψή μου στό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας πραγματοποιήθηκε λίγες ἡμέρες πρίν ἀπό τήν ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στήν Οὐκρανία, ἡ ὁποία προκάλεσε τίς εὔλογες ἀντιδράσεις ὅλων ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Τότε εἶχα σημειώσει ὅτι ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στήν Οὐκρανία καθόλου δέν θά συνέβαλλε στήν πρώθηση τῆς ἑνότητας τῶν Ἐκκλησιῶν μας, ἀλλά ἀντιθέτως θά προκαλοῦσε ἔνταση στίς μεταξύ μας σχέσεις, κάτι πού ὄντως συνέβη.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, νομίζετε ὅτι μετά τήν ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα κάτι μπορεῖ νά ἀλλάξει στή θέση τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας γύρω ἀπό τό θέμα τοῦ πρωτείου τοῦ Πάπα;

Μακαρ.: Ὅπως εἶπα καί νωρίτερα, ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα ἦταν προσκυνηματική καί μετά ἀπό πρόσκληση τοῦ κ. Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας. Ἑπομένως, δέν εἶχε κανένα θεολογικό ἤ διεκκλησιατικό χαρακτήρα. Τά θέματα αὐτά, ὅπως γνωρίζετε, συζητοῦνται στίς μικτές ἐπιτροπές θεολογικοῦ διαλόγου, ὁ ὁποῖος σήμερα ἀντιμετωπίζει πολλά προβλήματα λόγῳ τοῦ προβλήματος τῆς Οὐνίας. Γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλλησία καί τή Θεολογία Της στίς Οἰκουμενικές Συνόδους ἀλλά καί στίς Συνόδους τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν ὑπάρχει ὁ "πρῶτος μεταξύ ἴσων" ἐπίσκοπος, ὁ ὁποῖος κατά τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας καί δή κατά τόν 34ο Ἀποστολικό Κανόνα-τίποτε δέν μπορεῖ νά ἐνεργήσει μόνος του, ἀλλά καί οἱ συνεπίσκοποι του τίποτε δέν μποροῦν νά πράξουν χωρίς τή γνώμη του. Τό Πρωτεῖο λοιπόν τοῦ Πάπα, τό ὁποῖο ἱστορικά εἶναι ἀποτέλεσμα πολλῶν ἐκκοσμικευμένων διεργασιῶν καί ἐπιρροῶν στήν Ἐκκλησία τῆ Ρώμης, εἶναι ἐκτός τῆς Θεολογίας καί Ἐκκλησιολογίας μας κι ἑπομένως εἶναι ἀπορριπτέο.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, τί νομίζετε γιά τή στάση τοῦ καρδιναλίου Οὔζαρ, ἀρχιεπισκόπου τῶν Καθολικῶν Ἀνατολικῶν τῆς Οὐκρανίας, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι ἡ Καθολική Ἀνατολική Ἐκκλησία θά ἐκλείψει, ὅταν θά ἐπιτευχθεῖ τό ἑνιαῖο Πατριαρχεῖο Κιέβου;

Μακαρ.: Ὅταν εἰσβάλλει ἡ πολιτική σκοπιμότητα στά εκκλησιαστικά πράγματα, τότε προκαλοῦνται διχασμοί καί ἔριδες στήν Ἐκκλησία. Δυστυχῶς, στήν Οὐκρανία ἔχουμε αὐτό τό φαινόμενο. Ἡ ἐκκλησιαστική τάξη δέν ἀνατρέπεται μέ βάση ἐξωεκκλησιαστικές σκοπιμότητες, ἀλλά μετά ἀπό ἐν ἀγάπῃ συζητήσεις, μετά ἀπό κατανοηση τῶν ἑκατέρωθεν θέσεων καί ἀπόψεων, καί μέ βάση τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας καί τό καλῶς ἐννοούμενο συμφέρον τοῦ ποιμνίου. Φοβοῦμαι ὅτι στήν Οὐκρανία λειτουργοῦν αὐτές οἱ ἐξωεκκλησιαστικές σκοπιμότητες, τίς ὁποῖες προωθεῖ καί ἡ Οὐνιτική ἐκεῖ Ἐκκλησία, καί οἱ ὁποῖες ἔχουν προκαλέσει διχασμό στήν καθ' ἡμᾶς Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ παρούσία καί ἡ δράση τῶν Οὐνιτῶν στήν Οὐκρανία ἀποτελοῦν ἐπί πλέον ἀγκάθια στόν ἤδη σέ δύσκολο σημεῖο εὑρισκόμενο ἐν ἐξελίξει θεολογικό διάλογο μεταξύ τῆς Ὀρθοδόξου καί τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, δόθηκε ἡ ἐντύπωση κάποιας σκληρότητας πού περιεῖχε ἡ προσφώνη σας πρός τόν Πάπα. Βέβαια ἡ ἀλήθεια εἶναι ἀλήθεια... Τί ἀναμένετε ἀπό μέρους τοῦ Πάπα μετά τήν ἐπίσκεψη του; Μία ἀναδίπλωση; Θά πᾶτε στή Ρώμη; Πότε;

Μακαρ. : Μίλησα κατά συνείδηση, ἐκφράζοντας καί τά αἰσθήματα τοῦ πιστοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ τῆς Ἑλλάδος. Ὑπάρχει μιά τραυματική ἐμπειρία στό λαό μας ἀπό τίς πληγές πού προκάλεσαν οἱ Σταυροφόροι καί ἡ Φραγκοκρατία. Καί δέν μποροῦσα νά μήν ἀναφέρω τό γεγονός ὅτι ἡ Ἀποστολική νῆσος Κύπρος στενάζει ἐπί τέταρτο αἰῶνος ἀπό βάρβαρη διχοτήμηση, θύμα ὠμῆς ἐθνικῆς καθάρσεως, ἔχουσα ἑκατόμβη νεκρῶν καί ἀγνοουμένων μαρτύρων τῆς ἐλευθερίας, ζῶσα δέ συνεχεῖς βανδαλισμούς καί λεηλασίες τῶν περικαλλῶν χριστιανικῶν μνημείων της, καί μέχρι σήμερα δέν ἔχει ἀκούσει ἀπό μέρους τοῦ Πάπα μία ἔστω δήλωση συμπαθείας, μ' ὅλον ὅτι συνεχεῖς καί εὔλογοι εἶναι οἱ ἄλλες πολλές παρεμβάσεις του ὑπέρ διαφόρων λαῶν καί πληθυσμῶν τοῦ πλανήτη μας. Πρέπει πάντως νά πῶ ὅτι ὁ Πάπας ἔδειξε μιά μεγαλοφροσύνη ἔναντι ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων, καί ζήτησε ἀπό τόν Κύριο συγχώρεση "γιά ὅλες τίς παρελθοῦσες καί παροῦσες περιστάσεις ὅπου τά τέκνα τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας ἁμάρτησαν μέ πράξεις καί παραλείψεις κατά τῶν Ὀρθοδόξων ἀδελφῶν τους". Εἶναι κάτι πολύ θετικό αὐτό, καί γιά πρώτη φορά ἐκφράζεται ἐκ μέρους ἡγέτου τῶν Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας μέ τόση σαφήνεια. Ὅμως δέν εἶναι ἀρκετό. Πρέπει πολλά βήματα ἀκόμη νά γίνουν. Νομίζω ὅτι ἡ κοινή μας δήλωση στόν Ἄρειο Πάγο τῆς Ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν ἀποτελεῖ μιά πολύ καλή βάση συνεννόησης καί συνεργασίας μας, σέ θέματα τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζει ἡ Εὐρώπη καί σύμπασα ἡ Οἰκουμένη. Ὡς πρός τήν ἐπίσκεψή μου στή Ρώμη, ὅπως γνωρίζετε καί ἐξέφρασα καί νωρίτερα, γιά νά εἶναι ἀποδοτικές οἱ ἐπισκέψεις πρέπει νά εἶναι καλά προετοιμασμένες καί δέν πρέπει νά πραγματοποιοῦνται μόνο γιά λόγους ἐντυπώσεων. Ἐπίσης πρέπει νά σημειώσω, ὅτι δέν πρόκειται περί ὑποχρεώσεως ἀνταποδόσεως τῆς ἐπισκέψεως στήν Ἀθήνα, ἀφοῦ αὐτή δέν πραγματοποιήθηκε μετά ἀπό πρόσκληση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἀρχή μας εἶναι πως στήν Ἐκκλησία δέν πρέπει νά ἐπικρατοῦν οἱ ἀβροφροσύνες καί κοσμικοῦ τύπου ἐνέργειες, ἀλλά ἡ ἀκρίβεια τῆς Πίστεως καί τῆς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἐρωτ.: Μακαριώτατε, παρακολουθοῦμε στό διεθνή τύπο τή σοβαρή κρίση στίς σχέσεις Ἐκκλησίας καί Πολιτείας ἐξ αἰτίας τοῦ θέματος τῆς διαγραφῆς τοῦ θρησκεύματος ἀπό τίς ἀστυνομικές ταυτότητες τῶν πολιτῶν. Γιατί αὐτή ἡ κρίση; Καί ποῦ τυχόν θά ὁδηγήσει;

Μακαρ.: Δέν εἶναι τόσο ἡ διαγραφή ἐκ μέρους τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας τοῦ θρησκεύματος ἀπό τίς ταυτότητες, χωρίς νά συζητήσει καθόλου τό θέμα μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία ἔχει στούς κόλπους της τό 97% τῶν πολιτῶν· εἶναι ἡ διαφωνία μας πρός τήν ἔκφραση μιᾶς γενικότερης ἀντίληψης, προερχόμενης ἀπό τίς ἀρχές τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης καί τοῦ Διαφωτισμοῦ, σύμφωνα μέ τήν ὁποία κάθε τί τό χριστιανικό εἶναι μεσαιωνικό, σκοταδιστικό, παρωχημένο, δικτατορικό, καταπιεστικό, καί μόνο τό οὐδέτερο, ἄθεο κράτος ἐξασφαλίζει τήν ἰσονομία καί τήν πρόοδο τῶν πολιτῶν. Ἐμεῖς πιστεύουμε καί διακηρύσσουμε ὅτι ἕνα κράτος, γιά νά εἶναι χριστιανικό, πρέπει νά διακρίνεται γιά τήν ἀνεξιθρησκεία του, γιά τό σεβασμό του πρός κάθε ἄνθρωπο, ἀνεξαρτήτως θρησκείας ἤ φυλῆς πού ἀνήκει, καί γιά τήν ἀνεκτικότητά του. Καί στήν ἤπειρό μας ὑπάρχουν πολλά χριστιανικά κράτη - πρότυπα σύγχρονων δημοκρατιῶν. Ἀντιθέτως, τά δείγματα πού ἔχουμε συμπεριφορᾶς ἀθέων κρατῶν ἔναντι τῶν χριστιανῶν καί τῶν πιστῶν ἄλλων θρησκειῶν, δέν κατοχυρώνουν τίς ἀντιεκκλησιαστικές καί ἄθεες ἰδεολογίες. Δέν συμφωνοῦμε ἐπίσης μέ τήν χωρίς σκέψη καί χωρίς τήν ὕπαρξη ἰσχυρῶν πολιτισμικῶν ἀντισωμάτων προσχώρηση μας, στήν πολιτισμική παγκοσμιοποίηση. Κι αὐτό, γιατί αὐτή δέ καταργεῖ τίς ἰδιοπροσωπεῖες μόνο τῶν λαῶν, ἀλλά ὁδηγεῖ σέ ἕναν ἀνύπαρκτο στήν οὐσία πολιτισμό, πού χαρακτηριστικό του εἶναι ἡ ἐπικράτηση ἐκείνων πού στεροῦνται πολιτισμικῆς παραδόσεως, ἀλλά κατέχουν τήν ὑψηλή τεχνολογία καί τήν οἰκονομική ἰσχύ. Ἐξάλλου πρέπει νά σημειώσω ὅτι ἐπί 60 χρόνια γραφόταν τό θρήσκευμα στίς ταυτότητες, χωρίς κανένας πολίτης νά διαμαρτυρηθεῖ γι' αὐτό ἤ νά προσφύγει στά δικαστήρια γιά τήν κατάργησή του. Ἀντιθέτως μέ τήν ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος ἐπί γερμανικῆς κατοχῆς χιλιάδες Ἑβραίων σώθηκαν στήν Ἑλλάδα, γιατί τοῦς ἐδόθησαν πλαστές ταυτότητες, στίς ὁποῖες ἀνεγράφοντο ὡς "χριστιανοί ὀρθόδοξοι" ταυτότητες ὁρισμένες ἀπό τίς ὁποῖες διεσώθησαν καί ἐκτίθενται στό ἑβραϊκό μουσεῖο τῆς Ἀθήνας. Ἀκόμη οὐδεμία ὁδηγία τῆς Ε.Ε. ὑπάρχει πού νά ζητεῖ νά μήν ἀναγράφεται τό θρήσκευμα, ἐνῶ ἡ δημοσιοποίηση τοῦ θρησκεύματος πολλές φορές εἶναι ἀπαραίτητη στήν Ἑλλάδα, γιά νά ἀπολαμβάνουν θρησκευτικές μειονότητες εἰδικῶν προνομίων. Ἔτσι λ.χ. οἱ Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, γιά νά μήν ὑπηρετήσουν κανονικά στό στρατό, πρέπει νά ὁμολογήσουν δημοσίᾳ τήν πίστη τους, τό ἴδιο πρέπει νά συμβεῖ γιά κάποιους πού δέν θέλουν νά παρακολουθήσουν τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν στά σχολεῖα κατά τό Ὀρθόδοξο δόγμα, ἤ γιά τήν τήρηση τοῦ Σαββάτου ἀπό τούς Ἐβραίους στό θρήσκευμα πολίτες. Ἀκόμη, οἱ Μουσουλμάνοι πολίτες τῆς Ἐλλάδος δηλώνουν τό θρήσκευμά τους, γιατί ἔτσι ἔχουν ὡς μειονότητα διάφορα προνόμια στήν ἐκπαίδευση. Κατά τήν ἄποψή μας λοιπόν, ἡ ἐνέργεια τῆς κυβέρνησης δέν ἦταν γιά νά προστατεύει τίς θρησκευτικές μειονότητες, ἀλλά ἦταν ἕνα πρῶτο μέτρο ἑνός γενικότερου σχεδιασμοῦ γιά μετατροπή τοῦ κράτους, ἀπό χρισιτανικό σέ ἄθεο. Ἀλλά ὁ λαός μας, ὅπως κάθε λαός, ἔχει τήν παράδοσή του καί αὐτήν δἐν μπορεῖ κανείς νά τήν καταργήσει μέ νόμους ἤ μέ διαταγές. Καί ὁ λαός μας εἶναι δεμένος μέ τήν Ἐκκλησία του. Μέ αὐτήν ἀπελευθερώθηκε, μέ αὐτήν ἀναπτύχθηκε καί προόδευσε, μέ αὐτήν εἰσῆλθε στήν οἰκογένεια τῆς Ε.Ε. μέ αὐτήν ἀποτελεῖ πρότυπο δημοκρατίας, ἀνεκτικότητας καί ἐλευθερίας. Εἴμαστε ὑπερήφανοι γι' αὐτό πού εἴμαστε, εἴμαστε ὑπερήφανοι πού ἀνήκουμε στήν εὐρωπαϊκή οἰκογένεια, ἡ ὁποία τά περισσότερα τά ἔχει κληρονομήσει ἀπό τήν Ἐλλάδα καί τή Ρώμη, καί πού μαζί μέ τό Χριστιανισμό δημιούργησε τόν πολιτισμό πού ἀπολαμβάνουμε. Ἀξίζει κανείς κάτι πού εἶναι ξεπερασμένο, ἤ ὅταν ἔχει νά προτείνει κάτι καλύτερο. Ἀλλά στήν περίπτωση μας κάτι τέτοιο δέν συμβαίνει. Προσευχόμεθα λοιπόν καί ἐργαζόμαστε γιά νά εἶναι πάντα ζωντανό τό μήνυμά μας, ὅτι οἱ ἀρχές καί τά πιστεύματά μας εἶναι δοκιμασμένα μέ ἐπιτυχία ἐπί αἰῶνες καί ἀξεπέραστα, καί πώς μόνο μέ αὐτά, ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά εἶναι ἰσορροπημένος, γαλήνιος καί εὐτυχής.